Ghrelin(açlık hormonu), esas olarak mide boşken üretilen bir hormondur. Ayrıca ince bağırsakta, beyinde ve pankreasta üretilir. Ghrelin, kan dolaşımından beyne gider ve burada hipotalamus üzerinde hareket eder. Hipotalamus, beynin açlık, ruh hali, susuzluk ve vücuttaki diğer birçok önemli işlevi düzenleyen hormonları üreten bir parçasıdır. Ghrelin, birincil rolü iştahı düzenlemek olduğu için genellikle açlık hormonu olarak adlandırılır.
Ghrelin reseptörünü – büyüme hormonu salgılatıcı reseptörünü – aktive ettiğinde, kişinin daha fazla yemek yemesine ve ekstra yağ depolamasına neden olur. Kilo vermeye çalışan veya yakın zamanda kilo vermiş kişilerde ghrelin seviyeleri genellikle daha yüksektir ve bu da kilo vermeyi sürdürmeyi zorlaştırır.
Örneğin, 2020’de yapılan bir çalışmada, 2 yıllık kilo yönetimi programına katılan diyabetli kişilere bakıldı. Başlangıçta kilo veren katılımcılar, çalışma süresi boyunca yavaş yavaş geri aldılar. Araştırmacılar, kilo kaybının artan ghrelin seviyeleri ve artan açlık ile ilişkili olduğunu ve bunun da kilo vermeyi zorlaştırabileceğini buldu. Ghrelin ayrıca vücuda kahverengi yağ termojenezini azaltması için sinyal verebilir. Bu olduğunda, vücut dinlenirken daha az yağ yakar.
Kahverengi yağ, termojenik özellikleri ve yakılan toplam kaloriyi artırma yeteneği ile bilinir. Araştırmalar, ghrelinin kişinin uyku/uyanıklık döngüsünü, tat alma duyusunu ve ödül arama davranışını da etkilediğini gösteriyor. Ödül işlemede rol oynadığı için birçok uzman, daha yüksek ghrelin seviyelerinin yiyecek ve alkol kötüye kullanımına katkıda bulunabileceğine inanıyor.
Ghrelin seviyelerinin yükselmesine ne sebep olur?
Ghrelin(açlık hormonu) seviyeleri gün boyunca sıklıkla değişir ve öncelikle gıda alımı ile kontrol edilir. Ghrelin seviyeleri genellikle mide boşken yükselir ve kişi yemek yedikten sonra düşer. Bazı araştırmalar, obezitesi olan kişilerin dolaşımdaki ghrelin düzeylerinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu, sürekli bir açlık durumuna yol açabilir ve kilo vermeyi zorlaştırabilir. Ancak, araştırmalar bu noktada çelişkili olmaya devam ediyor. Yine de 2015 yılında yapılan bir inceleme, obezitesi olan kişilerde ghrelin düzeylerinin düşük olduğunu ve hatta tıkınırcasına yeme bozukluğu olan obezitesi olan kişilerde daha da düşük olduğunu göstermektedir.
Diyetin ayrıca ghrelin salgılanmasını uyardığı da bilinmektedir. Dahası, diyetler “tokluk hormonu” olarak bilinen leptin seviyelerini de azaltabilir. Kombine olarak, bu kilo vermeyi ve uzun vadede uzak tutmayı zorlaştırabilir. İlginç bir şekilde uzmanlar, kilo verme ameliyatı geçirmiş kişilerin daha düşük ghrelin seviyelerine sahip olduğuna ve bu da kilo vermeyi kolaylaştırabileceğine inanıyor. Özellikle, yakın tarihli bir inceleme, tüp mide ameliyatından sonra ghrelin seviyelerinin önemli ölçüde düştüğünü buldu. Araştırmacılar bunun, çoğu ghrelinin üretildiği midenin bir kısmının – gastrik fundus – tamamen çıkarılmasından kaynaklandığına inanıyor.
Belirli sağlık koşullarına sahip kişiler de yüksek ghrelin seviyelerine sahip olma eğilimindedir. Obezite ve Prader-Willi sendromu (PWS) olan kişilerde dolaşımdaki çok yüksek ghrelin seviyeleri vardır, bu da onların sürekli açlık hissinde ve kilo kontrolünde zorluk çekmesinde rol oynayabilir. Ek olarak, Hashimoto tiroiditi, anoreksiya nervoza, bulimia ve hastalıktan kaşeksisi olan kişilerde açlık hormonu seviyeleri daha yüksek olma eğilimindedir. Ghrelin seviyeleri de stres dönemlerinde daha yüksek olabilir. Daha yüksek ghrelin seviyelerinin vücut üzerinde anksiyolitik bir etkisi olduğu düşünülmektedir.
Ghrelin seviyeleri nasıl artırılır?
Yüksek ghrelin seviyeleri genellikle olumsuz olarak algılansa ve iştah artışı ile ilişkilendirilse de, bazı bireyler daha yüksek ghrelin seviyelerinden faydalanabilir. Örneğin, kilo almak için mücadele eden veya israf sendromu olan biri ghrelinin iştah açıcı etkilerinden yararlanabilir. Daha yeni çalışmalar, katabolik durumlarda kilo kaybını ve protein yıkımını tersine çevirmeye yardımcı olabileceğinden, ghrelin uygulamasının kanser kaşeksisi olan hastalarda potansiyel olarak yararlı olabileceğini düşündürmektedir. Kısa süreli ghrelin uygulaması güvenli ve iyi tolere ediliyor gibi görünse de, önermeden önce etkinliği ve güvenliği hakkında daha fazla çalışmaya ihtiyacımız var.
Esrarın ghrelin üretimini uyararak iştahı nasıl artırdığına ilişkin hayvan araştırmaları da hastalığa bağlı anoreksiya tedavisinde kullanımını desteklemek için umut verici görünmektedir. Ek olarak, HIV’li erkeklerde yapılan bir insan çalışması, esrardaki psikoaktif bileşik olan tetrahidrokanabinolün (THC) grelin salınımını uyarabildiğini buldu.
İlginizi çekebilir > Düşük Kalorili ve Doyurucu 5 Yiyecek!
Ghrelin seviyeleri nasıl düşürülür?
Kilo kaybının ardından Ghrelin seviyeleri artabilir. Vücuttaki ghrelin seviyelerinin düşürülmesi, kişinin iştahını azaltmaya, kilo alımını önlemeye veya kilo kaybını teşvik etmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte, diğer çalışmaların, ghrelindeki değişiklikleri izlemenin tek başına, çoğu insanda kilo kaybını takiben kilo alımını tahmin etmek için yeterli olmadığını vurguladığını belirtmek önemlidir. Davranışsal, fizyolojik ve çevresel faktörler de kilo alımında rol oynar. Ghrelin seviyelerini doğal olarak azaltmak isteyen bir kişi aşağıdaki müdahalelerden bazılarını denemek isteyebilir.
